Witamina D - czy suplementacja jest konieczna?

W powszechnej opinii bardzo często witamina D to nadal czynnik odpowiedzialny za utrzymanie równowagi wapnia i fosforu w organizmie człowieka i wiążącą się z nią prawidłową mineralizacją kośćca. Jednak najnowsze badania sugerują, że witamina D ma dużo szersze działanie - jej niedobór może zwiększać ryzyko występowania problemów zdrowotnych i chorób cywilizacyjnych i może mieć związek z takimi chorobami jak cukrzyca, reumatoidalne zapalenie stawów, nieswoiste zapalenie jelit, stwardnienie rozsiane czy choroby autoimmunologiczne i nowotworowe.

Świat naukowy jest jednak nadal podzielony w kwestii tak znacznego wpływu tej witaminy na organizm człowieka – liczna grupa naukowców uważa, że badania, którymi w tym momencie dysponujemy wskazują w sposób niepodważalny jedynie na działanie witaminy D w procesie rozwoju układu kostnego.

Jednak grono zwolenników szerszego spojrzenia na działanie witaminy D stale rośnie dlatego wielu naukowców bardzo niepokoi fakt, że niedobór witaminy D w naszym kraju jest powszechny – z badań przeprowadzonych na różnych grupach wiekowych wynika, że 90-95% społeczeństwa ma niedobór tej witaminy.

Wg licznych badań naukowych niedobór tej witaminy ma wpływ na:

• Powstawanie krzywicy u małych dzieci, rozmiękczanie kości – głównie u kobiet, zrzeszotnienia kości – zwłaszcza u osób starszych
• Schorzenia tkanki mięśniowej – jej niedobór sprzyja zmniejszeniu ilości białek włókiem mięśniowych
• Wystąpienie chorób nowotworowych – badania wskazują na to, że występowanie najczęstszych chorób nowotworowych takich jak rak piersi, jelita grubego, odbytnicy, macicy, gruczołu krokowego czy białaczka limfatyczna wykazuje negatywną korelację z poziomem witaminy D w surowicy
• Występowanie zespołu metabolicznego czyli takich zaburzeń jak: insulinooporność, nietolerancja glukozy, dyslipidemia (zaurzenia lipidowe), nadciśnienie, otyłość brzuszna, które mogą prowadzić do cukrzycy typu 2 i zawału mięśnia sercowego
• Obniżenie naszej odporności
• Stan naszego zdrowia ogólnego

Dlaczego występują tak liczne niedobory tej witaminy?

Niedobór witaminy D wiąże się z wieloma czynnikami niemniej jednak dwa z nich uważa się ze najbardziej kluczowe:

• NIEDOSTATECZNA SYNTEZA SKÓRNA

Jak powszechnie wiadomo istotnym źródłem witaminy D jest jej synteza w skórze pod wpływem promieniowania UVB. W okresie letnim poprzez przebywanie na słońcu możemy pokryć nawet 90 % zapotrzebowania na witaminę D. W naszej szerokości geograficznej synteza skórna zachodzi tylko w okresie od kwietnia do września. Piętnastominutowa „kąpiel słoneczna” z odsłoniętymi przedramionami i częściowo nogami (ok. 18 % powierzchni ciała) bez stosowania filtrów ochronnych pokrywa zapotrzebowanie na witaminę D. W tej syntezie dużym problemem jest konieczność zabezpieczenia się przed szkodliwym promieniowaniem słonecznym przy użyciu odpowiednich filtrów – zastosowanie kosmetyku nawet z filtrem SPF15 powoduje, że synteza skórna spada niemal do zera. Profesor Jacek Łukaszkiewicz, kierownik Zakładu Biochemii i Chemii Klinicznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, autor wielu publikacji i prac na temat witaminy D, zaleca aby stosować kremy z filtrem po 15-30 minutowej ekspozycji na słońce. Zapewni to dostateczną dawkę witaminy D a jednocześnie wyeliminuje zbyt długą, a co za tym idzie szkodliwą ekspozycję na słońce bez odpowiedniego zabezpieczenia.

Takie zalecenia nie dotyczą jednak osób starszych ponieważ u tych osób efektywność syntezy endogennej jest bardzo mała.

Ale nawet jeżeli w okresie letnim spędzamy w odpowiednich warunkach odpowiednią ilość czasu na słońcu to wciąż konieczna jest suplementacja witaminą D w zimie aby utrzymać zbudowany latem poziom witaminy D.Jeżeli zaś nawet latem nasza synteza słoneczna jest zbyt mała to suplementacja konieczna jest przez cały rok.

• NIEDOSTATECZNA PODAŻ WITAMINY D W DIECIE

W codziennej diecie witaminy D nie znajdziemy w wielu produktach. Najwięcej jest jej w tłustych rybach: śledź, makrela, węgorz, łosoś. Znacznie mniejsze ilości znajdziemy w maśle, jajach, grzybach, wątrobie. Bardzo często w celu suplementowania witaminy D stosuje się tran. Jednak nie jest to wybór trafny dla każdego. Wg prof. Anuszewskiej może on być bardzo cennym źródłem witaminy D dla dzieci ponieważ zawiera również witaminę A i wielonienasycone kwasy tłuszczowe ale kobiety powyżej 50 roku życia powinny go raczej unikać ponieważ zwiększona ilość witaminy A (z różnych produktów, które spożywamy w codziennej diecie) może zwiększać ryzyko złamania kości.

Profesor Łukaszkiewicz również podkreśla, że nasze pożywienie nie jest w stanie dostarczyć odpowiedniej ilości witaminy D.

Lekarze i dietetycy są zgodni: zwłaszcza w okresach jesienno-zimowych, gdy czas ekspozycji na słońce jest niedostateczny konieczna jest suplementacja witaminy D.

Wg publikacji „Wytyczne suplementacji witaminą D dla Europy Środkowej – rekomendowane dawki witaminy D dla populacji zdrowej oraz grup ryzyka deficytu witaminy D” rekomendowane dawki są następujące:

Czy suplementacja witaminą D może być szkodliwa?

Możliwość zatrucia witaminą D oczywiście, teoretycznie istnieje. Dlatego Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności rekomenduje maksymalne dawki witaminy D dla poszczególnych grup:

• Noworodki i niemowlęta – 1000 IU/dobę
• Dzieci w wieku  1-10 lat – 2000 IU/dobę
• Dzieci i młodzież w wieku  11-18 lat, dorośli, seniorzy, kobiety w ciąży i karmiące – 4000 IU/dob
• Otyli dorośli i seniorzy – 10 000 IU/dobę.

Eksperci, którzy opracowali wspominane powyżej „Wytyczne…” podkreślają, iż przy zalecanych w dokumencie dawkach nie odnotowano istotnego zagrożenia skutkami ubocznymi suplementacji witaminą D. I co najważniejsze, zespół ekspertów rekomenduje regularną suplementację witaminą D od pierwszych dni życia aż do późnej starości.

Literatura:

1. Miesięcznik FOOD FORUM NR 1 I NR 2

2. „Normy żywienia człowieka” M. Jarosz, B. Bułhak-Jachymczyk

3. „Niedobór witaminy D – problem społeczny” - Magdalena Walicka, Agnieszka Jasik, Marzanna Paczyńska, Michał Wąsowski, Marek Tałałaj, Ewa Marcinowska-Suchowierska

4. „Nowe nieznane funkcje witaminy D” Justyna Kosińska, Katarzyna Billing-Marczak, Marcin Krotkiewski

Jeżeli potrzebujesz indywidualnej porady dietetycznej zapraszamy do naszych gabinetów w Chojnie, Gorzowie i Ozorkowie.

witamina D, suplementy, dietetyk Chojna, dietetyk Ozorków, dietetyk Zgierz